Merhaba Webkolog takipçileri!
Bugünkü konumuz, PHP'de kodlarımızın temelini oluşturan, veriler üzerinde çeşitli işlemler yapmamızı sağlayan operatörler. Operatörler sayesinde matematiksel işlemler yapabilir, değişkenlere değer atayabilir, karşılaştırmalar yapabilir ve hatta karmaşık mantıksal koşullar oluşturabiliriz. Gelin, PHP'deki operatör dünyasına detaylı bir yolculuğa çıkalım!
1. Aritmetik Operatörler
Matematiksel işlemler için kullandığımız temel operatörlerdir.
<?php
$sayi1 = 20;
$sayi2 = 5;
echo "Toplama: " . ($sayi1 + $sayi2) . "<br>"; // 25
echo "Çıkarma: " . ($sayi1 - $sayi2) . "<br>"; // 15
echo "Çarpma: " . ($sayi1 * $sayi2) . "<br>"; // 100
echo "Bölme: " . ($sayi1 / $sayi2) . "<br>"; // 4
echo "Mod (Kalan): " . ($sayi1 % 3) . "<br>"; // 2 (20'nin 3'e bölümünden kalan)
?>
2. Atama Operatörleri
Değişkenlere değer atamak için kullanılır. Eşittir (=) işareti temel atama operatörüdür.
<?php
$x = 10; // x'e 10 değerini ata
echo "x: " . $x . "<br>";
$x += 5; // x = x + 5; yani x'i 5 artır (şimdi 15)
echo "x (+5): " . $x . "<br>";
$x -= 3; // x = x - 3; yani x'i 3 azalt (şimdi 12)
echo "x (-3): " . $x . "<br>";
$x *= 2; // x = x * 2; yani x'i 2 ile çarp (şimdi 24)
echo "x (*2): " . $x . "<br>";
$x /= 4; // x = x / 4; yani x'i 4'e böl (şimdi 6)
echo "x (/4): " . $x . "<br>";
$mesaj = "Merhaba";
$mesaj .= " Dünya!"; // mesaj = mesaj . " Dünya!"; yani metinleri birleştir (şimdi "Merhaba Dünya!")
echo "Mesaj: " . $mesaj . "<br>";
?>
3. Artırma ve Azaltma Operatörleri
Bir değişkenin değerini 1 artırmak veya 1 azaltmak için kullanılırlar.
++$x(Ön artırma): Önce değişkenin değerini 1 artırır, sonra işlemi yapar.$x++(Sonra artırma): Önce işlemi yapar, sonra değişkenin değerini 1 artırır.--$x(Ön azaltma): Önce değişkenin değerini 1 azaltır, sonra işlemi yapar.$x--(Sonra azaltma): Önce işlemi yapar, sonra değişkenin değerini 1 azaltır.
<?php
$i = 5;
$j = $i++; // j = 5 olur, sonra i = 6 olur
echo "i: " . $i . ", j: " . $j . "<br>"; // Çıktı: i: 6, j: 5
$a = 5;
$b = ++$a; // a = 6 olur, sonra b = 6 olur
echo "a: " . $a . ", b: " . $b . "<br>"; // Çıktı: a: 6, b: 6
?>
4. Karşılaştırma Operatörleri
İki değeri birbiriyle karşılaştırmak için kullanılırlar ve sonuç olarak bir boolean (true veya false) değer döndürürler.
==(Eşittir): Değerlerin eşit olup olmadığını kontrol eder. (Tür kontrolü yapmaz.)===(Denktir): Değerlerin ve türlerinin aynı olup olmadığını kontrol eder.!=veya<>(Eşit değil): Değerlerin eşit olmadığını kontrol eder.!==(Denk değil): Değerlerin veya türlerinin aynı olmadığını kontrol eder.>(Büyüktür): İlk değerin ikinci değerden büyük olup olmadığını kontrol eder.<(Küçüktür): İlk değerin ikinci değerden küçük olup olmadığını kontrol eder.>=(Büyük ya da eşittir): İlk değerin ikinci değerden büyük veya eşit olup olmadığını kontrol eder.<=(Küçük ya da eşittir): İlk değerin ikinci değerden küçük veya eşit olup olmadığını kontrol eder.
<?php
$sayi = 10;
$metinSayi = "10";
echo "(10 == \"10\"): "; var_dump($sayi == $metinSayi); // true (değerler eşit)
echo "(10 === \"10\"): "; var_dump($sayi === $metinSayi); // false (değerler eşit ama tipler farklı)
echo "(10 != 5): "; var_dump($sayi != 5); // true
echo "(10 < 20): "; var_dump($sayi < 20); // true
?>
5. Mantıksal Operatörler
Birden fazla koşulu birleştirmek veya tersine çevirmek için kullanılırlar. Sonuç her zaman boolean'dır.
&&(AND): Her iki koşul da doğruysatruedöndürür.||(OR): Koşullardan en az biri doğruysatruedöndürür.!(NOT): Koşulun tersini döndürür. Doğruysafalse, yanlışsatrue.and(AND):&&ile aynıdır, ancak işlem önceliği farklıdır.or(OR):||ile aynıdır, ancak işlem önceliği farklıdır.xor(XOR - Ayrıcalıklı VEYA): Koşullardan sadece biri doğruysatruedöndürür (ikisi birden doğruysafalse).
<?php
$yas = 25;
$ehliyetVar = true;
// AND örneği
if ($yas >= 18 && $ehliyetVar) {
echo "Sürücü olabilir.<br>";
} else {
echo "Sürücü olamaz.<br>";
}
// OR örneği
$havaGuzel = false;
$tatilVar = true;
if ($havaGuzel || $tatilVar) {
echo "Dışarı çıkabiliriz.<br>";
}
// NOT örneği
$kullaniciGirisYapti = false;
if (!$kullaniciGirisYapti) {
echo "Lütfen giriş yapın.<br>";
}
// XOR örneği (PHP 5.2'de direkt kullanılamaz ancak mantıksal olarak gösterelim)
// $A XOR $B: ($A || $B) && !($A && $B) şeklinde ifade edilebilir.
// Bir öğrenci ya sınıf başkanı ya da kulüp başkanı olabilir, ikisi birden olamaz.
$sinifBaskani = true;
$kulupBaskani = false;
if (($sinifBaskani || $kulupBaskani) && !($sinifBaskani && $kulupBaskani)) {
echo "Öğrenci bir başkanlık görevine sahip.<br>";
} else {
echo "Öğrencinin başkanlık durumu ikili değil.<br>";
}
?>
6. Bitwise (Bit İşlem) Operatörleri
Sayıların ikili (binary) temsilleri üzerinde bit düzeyinde işlemler yapmanızı sağlar. Genellikle düşük seviyeli programlamada veya belirli optimizasyonlarda kullanılırlar.
&(AND): İki bit de 1 ise sonuç 1, aksi takdirde 0.|(OR): İki bitten en az biri 1 ise sonuç 1, aksi takdirde 0.^(XOR): İki bit birbirinden farklıysa sonuç 1, aksi takdirde 0.~(NOT): Bitleri tersine çevirir (0 ise 1, 1 ise 0).<<(Sola Kaydırma): Bitleri sola kaydırır (sayıyı 2'nin katlarıyla çarpmaya benzer).>>(Sağa Kaydırma): Bitleri sağa kaydırır (sayıyı 2'nin katlarına bölmeye benzer).
<?php
// Örnek: 5 (binary: 0101) ve 3 (binary: 0011)
$a = 5; // 0101
$b = 3; // 0011
echo "AND (&): " . ($a & $b) . "<br>"; // 0001 = 1
echo "OR (|): " . ($a | $b) . "<br>"; // 0111 = 7
echo "XOR (^): " . ($a ^ $b) . "<br>"; // 0110 = 6
$sayi = 8; // binary: 1000
echo "Sola kaydırma (<< 2): " . ($sayi << 2) . "<br>"; // 100000 = 32 (8 * 2^2)
echo "Sağa kaydırma (>> 1): " . ($sayi >> 1) . "<br>"; // 0100 = 4 (8 / 2^1)
?>
7. Özel Operatörler
PHP'de bazı özel işlevlere sahip operatörler de bulunur.
.(Nokta): Stringleri (metinleri) birleştirmek için kullanılır.,(Virgül): Fonksiyon parametrelerini veya dizi elemanlarını ayırmak için kullanılır.` `(Ters Tırnak - Backtick): Windows ve Linux sunucularda Shell komutlarını çalıştırmak için kullanılır. Komutun çıktısı döndürülür. (Güvenlik açıkları nedeniyle dikkatli kullanılmalıdır!)
<?php
// String birleştirme
$ad = "Ali";
$soyad = " Mantar";
echo $ad . $soyad . "<br>"; // Çıktı: Ali Mantar
// Komut çalıştırma (Dikkatli kullanın!)
// Bu komut, sunucunuzun işletim sistemine göre farklılık gösterebilir.
// Örneğin Windows'ta 'dir', Linux'ta 'ls' kullanılabilir.
// echo `dir`; // Çalıştığınız dizindeki dosyaları listeler.
?>
Operatörler, PHP kodunuzu işlevsel hale getiren temel araçlardır. Onları doğru bir şekilde anlamak ve kullanmak, dinamik ve etkileşimli web uygulamaları geliştirmenin anahtarıdır. Her bir operatörün ne işe yaradığını ve nasıl kullanıldığını kavramak için bolca pratik yapmanızı tavsiye ederim!
Webkolog'u takipte kalın!
Hepinize bol kodlu ve başarılı projeler dilerim!
0 yorum:
Yorum Gönder